Soạn giáo án sao cho hút? - Kinh nghiệm của đội ngũ PGS.TS Đại học Sư phạm Hà Nội I

Hiện nay, xu hướng đổi mới giáo dục đang diễn ra vô cùng mạnh mẽ với ngay từ việc soạn giáo án với những định hướng mới như dạy học tích cực. Trong đó, tính chủ động của học sinh - chủ thể học tập sẽ được tăng cường. Song song với đó là vai trò định hướng, dẫn dắt, gợi mở của giáo viên, tạo điều kiện cho học sinh chủ động tìm tòi kiến thức. 

Soạn giáo án sao cho thu hút là điều mà các thầy cô giáo đều quan tâm

Bởi thế, soạn giáo án nói riêng và bài giảng trên lớp đều phải được thay đổi linh hoạt, vừa đảm bảo chuẩn kiến thức như phân phối chương trình lại vừa có không gian để giáo viên và học sinh phát triển năng lực theo đúng định hướng giáo dục mới. Dưới đây là chia sẻ của các thầy cô của trường Đại học Sư phạm Hà Nội I về kinh nghiệm soạn giáo án sao cho hấp dẫn học sinh, từ đó nâng cao hiệu quả học tập

PGS.TS Lê Văn Hiện: Phải soạn giáo án làm sao để học sinh thấy Toán là một môn học thú vị

PGS.TS Lê Văn Hiện đang là Phó trưởng khoa Toán - Tin của trường Đại học Sư phạm Hà Nội I và là Giảng viên cao cấp của trường từ năm 2016 đến nay. Thầy đã có hàng chục năm kinh nghiệm trong công việc giảng dạy, đào tạo các thế hệ giáo viên môn Toán của trường Đại học Sư phạm. 

Hiện nay, vấn đề của việc dạy và học môn Toán trong trường phổ thông đó chính là giáo viên chưa thực sự linh hoạt trong việc thiết kế giáo án và soạn giáo án. Phần lớn các giáo viên hiện nay rất trung thành với việc sử dụng sách giáo khoa và kết hợp với phân phối chương trình để soạn giáo án hoặc soạn bài để dạy.

Nghĩa là đúng theo phân phối chương trình, tiết học X phải dạy bài X, tiết học Y phải dạy bài Y, trong giờ dạy thì cố gắng làm sao hết tiết học phải hoàn thành cho xong những bài đã soạn

Việc này đôi khi làm nảy sinh vấn đề là khi bắt đầu bài mới, liệu học sinh đã nắm được bài cũ hay chưa, hay trong quá trình giảng bài, liệu học sinh đã kịp tiếp thu hết kiến thức.

Thêm vào đó, cũng vì còn phụ thuộc vào sách giáo khoa mà cách trình bày bài giảng của giáo viên chưa có nhiều sáng tạo mà chỉ rập khuôn sách. Cách soạn giáo án vẫn đi từ lý thuyết đến công thức, rồi áp dụng vào bài tập. Bởi thế mà bài giảng không gây được cho học sinh sự hứng thú. 

Nên linh hoạt trong cách trình bày giáo án khi soạn giáo án

PGS.TS Lê Văn Hiện cho rằng, giáo viên phải kết hợp linh hoạt nhiều phương pháp dạy học khác nhau vào bài giảng. Cách thức trình bày giáo án là cách giáo viên dùng để thể hiện bài giảng, thể hiện nội dung chính, thể hiện mục đích dạy học của tiết học thông qua các hình thức như viết, vẽ, nói,... giúp học sinh lĩnh hội được bài giảng một cách hữu hiệu nhất.

Một ví dụ về việc soạn giáo án theo sơ đồ hệ thống hóa

Cách thức trình bày bài giảng cũng như soạn giáo án của giáo viên sẽ ảnh hưởng rất nhiều tới thái độ học tập và chất lượng học tập của học sinh. Ví dụ đối với những bài học có nội dung dài, có nhiều ý riêng biệt thì cách thích hợp nhất ở đây là trình bày bài giảng dưới dạng ý chính, từ ý chính, giáo viên phân tích cho học sinh hiểu, Khi ôn bài học sinh cũng chỉ cần nhớ được ý chính.

Trái lại, nếu như bắt các em phải ghi hết lại từng câu trong sách giáo khoa sẽ làm các em cảm thấy nhàm chán với bài giảng. 

Quan sát từ thực tế cho thấy, học sinh sẽ dễ dàng nhớ và hiểu được các bài giảng mà được giáo viên truyền đạt dưới dạng hình ảnh trực quan như hình vẽ và sơ đồ. Thay vì diễn giải như sách giáo khoa, thầy cô nên linh hoạt sử dụng bảng biểu, sơ đồ tư duy, cây kiến thức trong việc soạn giáo án

Khi trình bày bài giảng nên đi kèm lý thuyết và ví dụ tương ứng thành hai cột song song để học sinh dễ dàng theo kịp tiết tấu bài học và có thể liên kết ngay kiến thức vừa được học

TÀI LIỆU HỖ TRỢ SOẠN GIÁO ÁN MÔN TOÁN

LỚP 6 - LỚP 7 - LỚP 8 - LỚP 9 - LỚP 10 - LỚP 11 - LỚP 12 

PGS.TS Nguyễn Việt Hùng: Cần tích cực thay đổi cách dạy và học môn Ngữ văn trong trường phổ thông

Theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học nói chung trong đó có môn Ngữ văn thì không có sự hạ thấp vai trò của giáo viên mà ngược lại giáo viên chính là người tổ chức, thiết kế, điều hành giờ học.

Môn Ngữ văn thường bị các học sinh gắn mác khó hiểu, khó nhớ, mông lung. Nhìn vào thực tế bộ môn Ngữ văn hiện nay, chúng ta thấy học sinh dường như ít mặn mà với môn học. Theo TS Chu Văn Sơn - Giảng viên trường ĐHSP Hà Nội, một nhà giáo đầy tâm huyết với việc dạy Văn, chưa bao giờ học sinh chán môn Văn như hiện nay, trong đó có nguyên nhân đến từ cách soạn giáo án của Giáo viên. 

Với khối lượng văn bản lớn, thời gian trên lớp của giáo viên không đủ nhiều để có thể giảng cặn kẽ từng tác phẩm. Đặc biệt với các văn bản trọng tâm, giáo viên Ngữ văn thường miệt mài dành phần lớn thời lượng môn học cho các văn bản, linh hoạt cắt bớt thời gian những các phân môn còn lại. Học sinh thường thấy uể oải vì phải học liên tục một đơn vị kiến thức trong vài tiết. Thế nhưng vẫn thường xuyên xảy ra tình trạng “cháy giáo án”. 

Tiếp theo, phương pháp dạy và học môn Ngữ văn vẫn còn theo lối đọc chép, thường không gây nhiều hứng thú cho học sinh. Hiện tượng dạy học đọc chép trong môn văn trước đây và môn ngữ văn  rất phổ biến ở các trường phổ thông hiện nay. Thầy cô đọc trước, HS chép sau, hay thầy cô vừa đọc vừa ghi bảng rồi  HS chép theo.

Cách soạn giáo án cũng như dạy và học Ngữ văn trong trường phổ thông còn nhiều vấn đề

Đối với các bài khái quát về giai đoạn văn học hay khái quát về tác gia thầy cô cũng thường tóm tắt rồi đọc cho học sinh chép. Đối với bài “giảng văn” thầy cô cũng thường nêu “câu hỏi tu từ”, rồi giảng, sau đó đọc chậm cho học sinh chép các kết luận, nhận định. Trong cách dạy này học sinh tiếp thu hoàn toàn thụ động, một chiều.

PGS. TS Nguyễn Việt Hùng là Phó trưởng Bộ môn Văn học Việt Nam 1, là Giảng viên cao cấp của khoa Ngữ văn – trường Đại học Sư phạm Hà Nội từ năm 2013 đến nay. Thầy còn là thành viên biên soạn SGK theo chương trình mới. Để có thể giúp học sinh hứng thú hơn với môn Ngữ văn, thầy Nguyễn Việt Hùng có một vài chia sẻ:

Với các văn bản trên lớp, trước hết giáo viên nên xây dựng khung bài giảng bằng cách tóm tắt lại nội dung văn bản đó bằng những sơ đồ và bảng biểu. Việc này giúp học sinh có thể nắm bắt được toàn bộ kiến thức trọng tâm, cũng như hình dung được toàn cảnh của tác phẩm

Sơ đồ hỗ trợ soạn giáo án Ngữ văn 9 - đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga

Sau đó giáo viên mới soạn giáo án đi vào chi tiết của từng đoạn của tác phẩm. Một hiện tượng thường thấy là cách giảng văn trên lớp như cách nghiên cứu văn học của các học giả, như cách học của sinh viên văn học. Đó là cách phân tích sâu về tâm lí, về kĩ thuật ngôn từ, về phương pháp sáng tác.

Trong khi đó đối với học sinh, yêu cầu kiến thức về môn ngữ văn chỉ cần dạy cho học sinh đọc hiểu, tiếp nhận tác phẩm như một độc giả bình thường là đủ. Theo đó, nội dung chính của bài soạn giáo án môn Ngữ văn chỉ nên dừng lại ở những kiến thức căn bản nhất về tác phẩm. Bao gồm nắm bắt đúng ý nghĩa, tư tưởng của tác phẩm, một vài nét đặc sắc về nghệ thuật đủ để thưởng thức và gây hứng thú.

Để giúp các thầy cô giáo có thêm nguồn tài liệu hỗ trợ cho nội dung trong quá trình biên soạn giáo án, đội ngũ PGS.TS của trường Đại học Sư phạm Hà Nội 1 đã hoàn thành bộ sách Bí quyết chinh phục điểm cao dành cho giáo viên THCS và THPT tất cả các bộ môn (Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử và Địa lý). 

Bí quyết chinh phục điểm cao - tài liệu hỗ trợ cho nội dung soạn giáo án

Lý thuyết được viết theo đúng phân phối chương trình, cách trình bày mới lạ, trực quan giúp thầy cô soạn giáo án thu hút học sinh Bên cạnh đó với nguồn bài tập phong phú, dồi dào, đây sẽ là tư liệu giúp thầy cô xây dựng khung đánh giá chuẩn cho học sinh

Mời các Thầy Cô giáo tham khảo bản đọc thử của bộ sách Bí quyết chinh phục điểm cao tại đây (gồm đầy đủ 8 môn học chính khóa)

LỚP 6 - LỚP 7 - LỚP 8 - LỚP 9 - LỚP 10 - LỚP 11 - LỚP 12