Các công thức hóa học lớp 11 giải nhanh mọi dạng bài tập Hiđrocacbon

Hiđrocacbon cũng là một phần kiến thức lớp 11 thường xuất hiện trong đề thi THPT Quốc gia. Vì vậy trong bài viết hôm nay, CCBook sẽ chia sẻ với các em các công thức hóa học lớp 11 giải nhanh mọi dạng bài tập của chuyên đề này. Để khi gặp câu hỏi liên quan đến Hidrocacbon các em có thể "nhẹ nhàng" xử gọn.

• Xem ngay phân tích đề minh họa 2021 và chiến thuật luyện đề giai đoạn nước rút  TẠI ĐÂY!!

Các công thức hóa học trọng tâm nhất cần nhớ về hiđrocacbon

Nhắc lại một số lý thuyết trọng tâm chuyên đề Hiđrocacbon

Dù nắm chắc tất cả các công thức hóa học lớp 11 nhưng lại không vững vàng về lý thuyết thì sẽ khó làm được bài tập. Vì vậy, em cần ghi nhớ những kiến thức trọng tâm nhất của Hiđrocacbon. Đừng bao giờ dùng công thức một cách máy móc. Vì đề thi ngày càng có nhiều dạng bài mới. Nhớ được lý thuyết, hiểu sâu vấn đề các em sẽ dễ dàng vận dụng linh hoạt được công thức hóa học giải nhanh bài tập.

a) Ankan

Các ankan có công thức chung là C_nH_2n+2 (n ≥ 1). Các ankan thường gặp như

CH₄ C₂H₆ C₃H₈ C₄H₁₀…

- Các ankan có tham gia:

• Phản ứng thế

• Phản ứng tách gãy

• Phản ứng đốt cháy

Phương trình đốt cháy ankan dạng tổng quát

C_nH_2n+2 + (3n + 1)/2O₂ → nCO₂ + (n + 1)H₂O

Đặc điểm của phản ứng:

+ n_CO2 < n_H2O hay n/(n+1) = n_CO2/n_H2O

+ n_H2O - n_CO2 = n_{ankan bị đốt cháy}.

⇒ Nếu chúng ta đốt cháy một hiđrocacbon và thu được n_CO2 < n_H2O thì hiđrocacbon đó là một ankan.

b) Anken

Anken là một hiđrocabon không no, mạch hở. Trong phân tử có 1 liên kết đôi C=C, các liên kết còn lại là liên kết đơn.

Anken có công thức tổng quát là:  C_nH_2n (n ≥ 2).

Các phản ứng của Anken 

• _{Phản ứng cộng với H2}                    

C_nH_2n + H₂ → C_nH_2n+2 (Ni, t⁰)

Trong phản ứng này, học sinh cần lưu ý:

+ Sau phản ứng, tỉ khối của hỗn hợp khí tăng

+ Số mol H2 tham gia phản ứng bằng với số mol khí giảm của hỗn hợp sau so với trước khi phản ứng.

• Phản ứng cộng với dung dịch Br2

C_nH_2n + Br₂ → C_nH_2nBr₂

Anken làm mất màu dung dịch Br2. Để nhận biết Anken người ta dùng thuốc thử là Br2.

• Phản ứng cộng với HX (H2O, HCL, HBr...)

C_nH_2n + HX → C_nH_2n+1X

• Phản ứng trùng hợp

Sơ đồ củ phản ứng:

nA → (B)_n (t⁰, xt, p)

nCH₂=CH₂ → (-CH­₂–CH₂-)_n

nCH₂=CH–CH₃ → (-CH₂–CH(CH₃)-)_n

Khi giải các dạng bài tập liên quan đến phản ứng trùng hợp của Anken, ngoài các công thức hóa học lớp 11 cơ bản, học sinh cần lưu ý đến bảo toàn m và bảo toàn nguyên tố.

• Phản ứng oxi hóa

Phản ứng oxi hóa hoàn toàn

C_nH_2n + 3n/2O₂ → nCO₂ + nH₂O

Phản ứng đố cháy anken có đặc điểm:  n_CO2 = n_H2O.

Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn

3C_nH_2n + 2KMnO₄ + 4H₂O → 3C_nH_2n(OH)₂ + 2KOH + 2MnO₂

Lưu ý: CH₂=CH₂ phản ứng oxi hóa không hoàn toàn tạo CH₃CHO.

CH₂=CH₂ + 1/2O₂ → CH₃CHO (PdCl₂, CuCl₂, t⁰)

Anken phản ứng làm mất màu dung dịch thuốc tím vì vậy có thể dùng dd thuốc tím làm thuốc thử của anken.

• Phản ứng thế của Anken với clo

  Anken phản ứng thế với Cl tại điều kiện nhiệt độ cao khoảng 450 - 550⁰C. 

CH₂=CH₂ + Cl₂ → CH₂=CHCl + HCl

CH₂=CH-CH₃ + Cl₂ → CH₂=CH-CH₂Cl + HCl

Trên đây tổng hợp kiến thức hóa học 11 về Ankan và Anken mà CCBook đã nhắc lại. Bên cạnh 2 phần kiến thức này, học sinh nên tự tổng hợp lại các phần lý thuyết về Ankađien, Ankin, Benzen, Ankylbenzen và stiren. Các em có thể dựa vào cách tổng hợp mà CCBook đã thực hiện ở trên với Ankan và Anken.

Các công thức hóa học lớp 11 để giải nhanh bài tập trắc nghiệm Hiđrocacbon

Các công thức giải nhanh bài tập về Hiđrocacbon

Bài tập đốt cháy Hiđrocabon 

Các công thức hóa học lớp 11 cần nhớ để giải được dạng bài tập này như sau:

Bài tập tính số đồng phân Hiđrocacbon

Các công thức hóa học lớp 11 để tính số đồng phân của hiđrocacbon mà các em cần nhớ:

- Tính số đồng phân của ankan: C_nH_2n+2 = 2^n-4 + 1 (3 < n < 7)

- Tính số đồng phân của RH thơm, đồng đẳng benzen:

C_nH_2n-6 = (n - 6)² (6 < n < 10)

Bài tập về phản ứng thế halogen 

Phản ứng thế monohalogen của akan

C_nH_2n+2  + X2→ C_nH_2n+1X + HX

(as/1:1)

Phản ứng tách của ankan 

Ankan X → Hỗn hợp Y ( Hiđrocacbon; H2 )

Theo định luật bảo toàn khối lượng:

m(ankanban đầu) = m(hỗn hợp sau phản ứng) ⇔ mx= my

n(H2 sinh ra) = nx=ny

Công thức tính nhanh hiệu suất của phản ứng tách

H = (Mx/My -1).100%

Các công thức hóa học lớp 11 để giải bài tập về phản ứng cộng 

Phương trình tổng quát:

C_nH_2n+2  + kH_2→C_nH_2n+2

C_nH_2n+2-2k  + kBr_2→CnH_2n+2-2kBr_2k

Số mol H2 và số mol Br2 phản ứng bằng số mol liên kết Π (Anken/akin/ankađien)

nΠ = n_Br2pư = n_H2pư

Theo định luật bảo toàn khối lượng

m(trước phản ứng) = m(sau phản ứng)

Số mol hỗn hợp giảm bằng số mol H2 tham gia phản ứng

n(hỗn hợp trước) - n(hỗn hợp sau) = nH2 phản ứng

m(bình brom tăng) = m (aken/ankin/ankađien)

Bài tập về phản ứng của ankin có liên kết ba đầu mạch với dung dịch AgNO3/NH3

Học sinh cần nhớ các công thức hóa học 11 sau để giải được dạng bài tập này:

R-C≡CH + AgNO3 + NH3 → R-C≡CAg↓ + NH4NO3 ( R≠ H)

n(ankin) = n↓

m↓ = m(ankin) + 107nAg+ hay nAg+ = (m↓ - m(ankin))/107

Trên đây là tất cả các công thức hóa học cơ bản nhất giúp học sinh giải nhanh các dạng bài tập về hiđrocacbon. Hãy làm các bài tập để ghi nhớ công thức thật nhanh nhé.

Bên cạnh kiến thức về hiđrocacbon, em cũng cần một số kiến thức quan trọng khác trong chương trình hóa học lớp 11. Đặc biệt là phần sự điện li. Để ôn tập phần kiến thức này các em hãy tham khảo các công thức tính nhanh hóa học hữu cơ. 

Trong năm học tới, lượng kiến thức Hóa học mà các em phải ghi nhớ rất lớn. Nếu không biết chắt lọc kiến thức, học đúng định hướng sẽ lãng phí thời gian mà hiệu quả không cao.

Vì vậy, CCBook xin giới thiệu với các em cuốn Đột phá 8+ kì thi THPT Quốc gia môn Hóa học. Đây là cuốn sách luyện thi THPT Quốc gia duy nhất gói gọn kiến thức 3 năm.

Em có thể ôn tập lại kiến thức 10,11 một cách cô đọng nhất. Tiếp thu kiến thức 12 bài bản và làm các dạng bài tập từ cơ bản đến nâng cao. Các em sẽ dễ dàng bứt phá được điểm 9,10 dù vốn kiến thức hiện tại còn hạn chế. Điều quan trọng là các em phải thật sự chăm chỉ và nghiêm túc trong việc học và vận dụng cuốn sách luyện thi THPT Quốc gia môn Hóa trên thật hiệu quả.

Xem thêm: "Ấn nút nhớ" công thức hóa học 12 cơ bản "thả giấc mơ" đạt điểm cao P1